هرگاه یک یا بیش از یک آلاینده  مانند گرد و خاک، دود غلیظ، گاز مه آلود، بوی نامطبوع ، با خواص مشخص و مداوم در هوا موجود باشد به طوری که بتواند زندگی انسان و سایر موجودات را به مخاطره اندازد،آلودگی هوا رخ داده است که این آلودگی توسط دستگاه غبارسنج یا پارتیکل کانتر قابل اندازه گیری و محاسبه است.

   هرگاه یک یا بیش از یک آلاینده  مانند گرد و خاک، دود غلیظ، گاز مه آلود، بوی نامطبوع ، با خواص مشخص و مداوم در هوا موجود باشد به طوری که بتواند زندگی انسان و سایر موجودات را به مخاطره اندازد، آلودگی هوا رخ داده است که این آلودگی توسط دستگاه غبارسنج یا پارتیکل کانتر قابل اندازه گیری و محاسبه است. پارتیکل کانتر دستگاهی است که در یک زمان علاوه بر شمارش ذرات معلق در هوا قادر به تشخیص آن ها نیز می باشد این دستگاه یکی از مهم ترین اجزا برای تست اتاق تمیز محسوب می شود که در واقع از این دستگاه برای تست اتاق تمیز و تحویل دادن ان در کلاس مورد نظر استفاده می شود.

 برای اندازه گیری ذرات بسیار ریز( در حد نانومتر) می توان از پارتیکل کانتر هسته تراکم (چگالش شده) استفاده کرد. ذرات ریز معلق در هوا کوچکتر از 1/0 میکرومتر که بطور کلی بوسیله پارتیکل کانتر پراکندگی نور معمولی قابل تشخیص نمی باشند را می توان بصورت نوری با رشد تراکم ذرات از طریق شرایط فوق اشباع بوسیله مخلوط هوای نمونه برداری شده بخار و الکل با دمای بالا اندازه گیری کرد. شمارنده هسته تراکم یک روش نوری برای شمارش ذرات آئروسل در اتمسفر است. شمارنده پالس جهت شمارش تعداد ذرات عبور داده شده از پرتوی لیزر استفاده می شود.

یکی از دستگاه های اندازه گیری تحت عنوان Scanning Mobility Particle Sizer است که روشی ترکیبی شامل ارائه و توزیع سایز در محدوده کمتر از نانومتر است. این دستگاه بر اساس اصل تحرک و حرکت یک ذره باردار در یک میدان الکتریکی عمل می کند. ذرات وارد شده به سیستم خنثی ده ( با استفاده از یک منبع رادیواکتیو ) هستند بطوریکه Fuchs مسئول توزیع تعادل است. سپس آنها وارد آنالیزور حرکت دیفرانسیل DMA که در آن تعلیق مایع یا جسم بصورت گرد و گاز در هوا با توجه به تحرک الکتریکی طبقه بندی شده و تنها ذرات از طیف محدودی از طریق شکاف خروجی خارج می شوند را اندازه گیری می کند.
 رایج ترین دستگاهی که برای شمارش ذرات استفاده می شود دستگاه هایی هستند که مبتنی بر استاندارد nephelometry می باشند. Nephelometer دستگاهی است که برای اندازه گیری ذرات معلق موجود در مایعات و گازها استفاده می شود. این کار را با استفاده از یک پرتو نور ( منبع پرتو) و یک آشکار ساز که به یک طرف ( با زاویه 90) از منبع پرتو تنظیم شده است انجام می دهد. چگالی ذره عملکرد بازتاب شده به آشکارساز از طریق ذرات می باشد. اصطلاح رایج برای این ابزار شمارنده ذرات نوری می باشد شمارنده ذرات نوری دستگاهی است که بر اساس اصل پراکندگی نور از ذرات عمل می کند. این دستگاه زمانی کاربرد دارد که برای اندازه گیری ذرات با قطر بیشتر از 1/0 میکرومتر استفاده شود. شدت نور پراکنده شده تابعی از طول موج تابش ضریب شکست ذرات و اندازه ذرات و زاویه های ساخته شده با توجه به پرتو می باشد.

پراکندگی نور یک روش ناخوانده برای اندازه گیری نامیده می شود و اطلاعات لحظه ای برای اندازه گیری زمان واقعی و یا زمان مداوم می توان بدست آورد. برخی از تولیدکنندگان شمارنده ذرات نوری پراکنده opc دستگاه های خود را برای اندازه گیری و نتیجه گیری بهتر و برای تبدیل اندازه نوری معادل به قطر معادل حجم و آئرودینامیک کالیبره می کنند. برای تست گرد و غبار خاص opc کالیبره شده اندازه گیری مستقیم توده گرد وغبار را فراهم می کند. قطر مربوط به آئرودینامیک ( با فرض چگالی استاندارد برای ذرات) و داده ها بوسیله اندازه گیری توده ذرات مستمر مانند مانند جرم توده pm2.5 بدست می آید. آنالیز برا ذراتی که در اثر تمیز کردن اتاق تولید می شود مفید است. بیشتر ذراتی که تولید می شوند گرد و غبار آلوده ای هستند که معمولا بیشتر از چند میکرون نیستند و اغلب بین رنج 2 میکرون و بالاتر هستند.
عملکرد متفاوت یکی از اهداف مطالعه خواهد بود.  اگر محققان برای گرفتن تغییرات زمانی در غلظت ذرات موجود در هوا بعنوان تابعی از برخی فعالیت باشند. واضح است که آن ها نیاز به ایجاد یک غلظت پایه از غلظتی که قابل تغییر بعنوان تابعی از فعالیت های مورد علاقه باشد نیاز دارند.
بسته به نوع فعالیت توجه دقیق اعمال شده برای شنسایی سایت ها که اشغال و درگیری و استفاده دراز مدت دارند باید اعمال شود. در مقایسه سایت ها شامل آن دسته از سایت هایی که دو بار در هفته واکیوم می شوند نسبت به آن هایی که یک بار در ماه واکیوم می شوند. ما احتیاج داریم که مطمئن شویم در طول مطالعه آن سایت ها از لحاظ ماهیت شان یکسان هستند. بعلاوه اندازه گیری زمان واقعی توسعه یافته ممکن است نیاز باشد تا تفاوت شرایط ممکن اندازه گیری شود.

پارتیکل کانتر مایع

پارتیکل کانتر مایع تعیین کیفیت را با استفاده از عبور مایع از طریق آن ها انجام می دهد.تعداد و اندازه ذرات می تواند در صورتی که مایع به اندازه کافی تمیز است از طریق برای نرم افزار طراحی شده مورد استفاده قرار گیرد.از پارتیکل کانترهای مایع می توان برای آزمایش کیفیت آب آشامیدنی, راه حل های تمیز کردن آن, نظافت تجهیزات تولید برق، ساخت قطعات، یا داروها تزریقی استفاده کرد.

پارتیکل کانتر مایع نیز برای تعیین تمیزی سطح مایعات هیدرولیک استفاده می شود، قابل توجه است 75-80٪ از خرابی های هیدرولیک را می توان به آلودگی نسبت داده شده است. انواع مختلفی وجود دارد که یا می تواند بر روی تجهیزات نصب شوند و یا دستگاه قابل حمل می باشند و یا می تواند برای تعیین تمیزی سیال از ماشین مثل بولدوزر استفاده کرد. توسط تعیین و نظارت بر این سطوح، و پس از فعال و یا پیش بینی برنامه های تعمیر و نگهداری، کاربر می تواند خرابی هیدرولیکی را کاهش دهد، زمان عملیاتی بودن و در دسترس بودن دستگاه را افزایش می دهد، و کاهش مصرف روغن را در پیش خواهد داشت.

آن ها هم چنین می توانند جهت مایعات هیدرولیک تمیز شده با استفاده از تصفیه روغن، مورداستفاده قرار گیرند تا بتوان به سطح تمیزی دلخواه رسید رایج ترین استانداردهای مختلف مورد استفاده در صنعت هیدرولیک ISO 4406:1999,, SAE AS 4059, ISO 4406:1999 می باشد.

پارتیکل کانتر جامد

پارتیکل کانتر جامد برای اندازه گیری ذرات خشک در کاربردهای مختلف صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از کاربردهای آن برای اندازه گیری سنگ های خردشده در معدن سنگ می باشد.

Sieves ابزارهایی هستند که برای اندازه گیری اندازه ذرات خشک استفاده می شود. بر اساس سیستم بینایی نیز می توان با سهولت و دقت فوق االعاده ای اندازه ذرات خشک را اندازه گیری کرد.

روش های تشخیص
چندین روش مورد استفاده برای شناسایی و اندازه گیری اندازه ذرات و توزیع اندازه (هر چند بسیاری وجود دارد) وجود دارد، مانع عبور نور (obscuration)، پراکندگی نور، اصل کولتر و تصویربرداری مستقیم.

مسدود کردن نور در روش پارتیکل کانتر نوری متداول ترین روش که برای تشخیص و اندازه گیری ذرات بزرگتر از یک میکرومتر کاربرد دارد. این روش با قابلیت اطمینان و وضوح بالا عمل اندازه گیری را انجام می دهد. در روش پراکندگی نور قادریم که اندازه ذرات کوچکتر را نیز اندازه گیری کنیم.

این روش مبتنی بر میزان نوری است که از ذره عبور کرده و در ناحیه قابل تشخیص پارتیکل کانتر باشد. این تغییر مسیر است که به عنوان پراکندگی نور به آن اشاره شده است.از روش پراکندگی نور برای حساسیت 05/0 میکرومتر و یا بزرگتر اسفاده می شود با این حال برای حساسیت بالا جهت تشخیص اندازه ذرات ( نانومتر ) از روش CNC استفاده می شود.

یکی از متداول ترین کاربردها نظارت بر آب خالص در نیمه هادی fabs است. روش light blocking مختص پارتیکل کانترهایی است که برای شمارش در تجهیزات هیدرولیکی و مایعات ویژه استفاده می شود می باشد. برای اندازه گیری آلودگی روغن هیدرولیک از پارتیکل کانترها استفاده می شود و در نتیجه این امکان را به کاربر می دهد تا بتواند طبق برنامه زمان بندی سیستم هیدرولیکی را برای حفظ، کاهش خرابی، تعمیر و نگهداری در طی دوره هایی که کار کم و یا نباشد و نیز نظارت بر عملکرد فیلتر را داشته باشد. تصویربرداری مستقیم تکنیکی است که با استفاده از نور ساطع شده از لیزر به عنوان یک منبع برای روشن کردن یک سلول که در آن ذره در حال عبور از آن است استفاده می شود. این روش بر مینای نور ساطع شده ذرات را اندازه نمی گیرد بلکه اندازه گیری این نواحی مشابه یک میکروسکوپ خودکار است. یک دیود لیزری پالسی حرکت ذرات را مسدود می کند. انتقال نور از طریق مایع است که بر روی یک دوربین الکترونیکی با لنز ماکرو تمرکز تصویربرداری شده است.  ذرات در نمونه های نور و مسدود کردن سایه ها منجر به تصویربرداری بر روی دوربین های دیجیتال خواهد شد.

پارتیکل کانتر از راه دور

پارتیکل کانترهای کوچک بطور معمول برای نظارت در مکانی ثابت در اتاق تمیز و یا محیط های کوچک بطور مداوم برای نظارت بر سطوح ذرات در 24 ساعت, روز و یا هفت روز هفته استفاده می شود. معمولا این نوع شمارنده های کوچک یک صفحه نمایش محلی ندارند و به شبکه ای از پارتیکل کانترها و انواع سنسورهای دیگر به منظور نظارت بر عملکرد کلی اتاق تمیز متصل می شود. این شبکه ای از حسگرهایی است که به طور معمول به سیستم مانیتورینگ تاسیسات (FMS)، سیستم اکتساب داده ها و یا کنترل کننده منطقی قابل برنامه ریزی متصل شده است. این سیستم مبتنی بر کامپیوتری است که دیتابیس و هشداردهنده را ادغام می کند و نیز  قابلیت پست الکترونیکی برای اطلاع از امکانات و یا روند زمانی و نیز زمانی که شرایط در داخل اتاق تمیز بیش از محدوده زیست محیطی از پیش تعیین شده اتفاق افتاد را داراست. پارتیکل کانترهای کنترل از راه دور در مدل های مختلفی وجود دارد. از یک کانال به مدل های شناسایی که به 8 کانال به طور همزمان است.پارتیکل کانترهای کنترل از راه دور می توانند اندازه ذرات در محدوده 1/0 تا 100 میکرومتر را تشخیص دهند و دارای خروجی های مختلفی از جمله 4-20 mA  , RS-485 Modbus, thernet و  پالس خروجی می باشند.

پارتیکل کانتر Manifold

پارتیکل کانترهای اصلاح شده آئروسل قابل حمل است که به یک سیستم نمونه توالی یابی متصل شده است. توالی یابی نمونه سیستم اجازه می دهد که یک پارتیکل کانتر از چندین مکان توسط یک سری لوله های کشیدن هوا از بالا تا 32 مکان در داخل اتاق تمیز نمونه برداری کند. از لحاظ قیمت این نوع ارزان تر از پارتیکل کانترهای کنترل از راه دور بوده, با این حال هر یک از لوله به ترتیب مانیتور شده است.

پارتیکل کانترهای Handheld

این نوع پارتیکل کانترها خود شامل پارتیکل کانترهای کوچکی است که براحتی قابل حمل و  نقل و مورد استفاده می باشد. اگر چه میزان جریان کمتر از ft³/min 0.1 نسبت به نرم های بزرگتر 1 ft³/m می باشد.

Handhelds برای بسیاری از کاربردهای مشابه مفید هستند. با این حال نمونه های دیگر در طی انجام کار ممکن است گواهی نامه اتاق تمیز و آزمایش لازم داشته باشند.