فلومتر یا دبی سنج یا جریان سنج وسیله ایست که حجم مواد عبوری را نسبت به زمان اندازه گیری می کند. در بیشتر صنایع از جمله صنایع نفت و پتروشیمی و ... دانستن مقدار دقیق فلوی عبوری سیالی مانند گاز و یا نفت با توجه به ملاحظات فنی و اقتصادی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

فلومتر، دبی سنج یا جریان سنج وسیله ایست که حجم مواد عبوری را نسبت به زمان اندازه گیری می کند. در بیشتر صنایع از جمله صنایع نفت و پتروشیمی و ... دانستن مقدار دقیق فلوی عبوری سیالی مانند گاز و یا نفت با توجه به ملاحظات فنی و اقتصادی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. توجه به این نکته که میزان کل فلو که معرف جرم ماده مصرفی است در بسیاری موارد نظیر پروسه های صنعتی کاربرد اقتصادی و معادل قیمت خرید و یا فروش ماده مورد نظر است. همچنین اندازه گیری دقیق فلو به دلیل ملاحظات مالی در فروش وخرید حجم مشخصی از ماده و کالا مانند کنتور گاز خانگی و تبادلات نفتی و ...اهمیت ویژه ای دارد.

تکنیک های مختلفی برای اندازه گیری فلو به کار می رود که می توان به پاره از متداول ترین آن ها در زیر اشاره کرد.

روش جابجائی مثبت Positive Displacement

معمولا این نمونه جریان سنج به کمک دنده های اوال یا بیضی میزان مشخص و دقیقی از مقدار سیال را جابجا و اندازه گیری می کنند و بیشتر برای مواد با ویسکوزیته بالا شبیه روغن کاربرد دارند.

اوریفیس پلیت Orifice Plate

فلومتر با کمک ونتوری

از قدیمی ترین و پر کاربرد ترین روش های اندازه گیری فلوی سیالات مختلف همین نمونه های اوریفیس پلیت می باشد. ساختار ساده گذاشتن یک صفحه با سوراخ محاسبه شده در خلال جریان عبوری و اندازه گیری اختلاف فشار دو طرف صفحه امکان اندازه گیری سرعت سیال و به دنبال آن فلو و میزان جریان بسیار ساده و هوشمندانه می باشد.

روش توربینی Turbine

از فلومتر توربینی برای اندازه گیری فلوی مواد مختلف البته با ویسکوزیته پائین میتوان استفاده کرد . این دبی سنج از یک توربین و شمارشگر مخصوص که تعداد دور بر دقیقه این توربین را محاسبه میکند تشکیل شده است و بیشتر به دلیل قیمت مناسب و سازوکار ساده مورد استفاده قرار می گیرد. همچینن نسبت به فلومترهای الکترومغناطیسی نیازی به رسانائی سیال در این تجهیز نیست.

روتامتر (variable area)

جریان سنج سطح متغیر یا روتامتر تقریبا ارزانترین روش فلومتری سیالات گازی و مایعات میباشد و با تکنیک ساده گوی یا نشانگر شناور در سیال عبوری از یک لوله شفاف امکان قرائت میزان فلو میسر میگردد . با توجه به دقت کم این فلومتر بیشتر برای دیدن بصری فلو و به عنوان نمایشگر جریان سیال از این نمونه استفاده می گردد.

مدلهای متال تیوب نیز از همین مکانیزم سود میبرند با این تفاوت که از چیزی شبیه دریجه با قابلیت جابجایی در محل عبور سیال استفاده میگردد .این فلومتر ها معمولا یک لوله فلزی و یک نمایشگر مکعبی شکل دارند و برای سایزهای بزرگتر از دو اینج و به صورت نصب فلنچی مورد استفاده قرار میگرند و برای امکانات بیشتری نظیر ارسال خروجی به پی ال سی و یا امکان اندازه گیری فلوی سیالات ویسکوز کاربرد دارد.

فلومتر آلتراسونیک با پدیده دوپلر Ultrasonic: Doppler

فلومتر آلتراسونیک با روش زمان انتقال و .... Ultrasonic: Transit Time, Time of Travel, Time of Flight

جریان سنجهای آلتراسونیک یا اولتراسونیک بیشتر برای سیالات کثیف نظیر آب فاضلاب مورد استفاده قرار میگردند و در نمونه های پرتابل برای سایزهای بزرگتر لوله کاربرد فراوان دارند . این فلومترهای با استفاده از فرآیند دوپلر در فیزیک و ارسال امواج فراصوتی به سیال در حال رفت و همچنین برگشت و اندازه گیر فرکانس برگشتی قابلیت اندازه گیری سرعت سیال را در انواع مدلهای خود بسته به کاربرد و کیفیت با دقتهای متفاوت دارند.

فلومتر الکترومغناطیسی Magnetic

فلومترهای مغناطیسی با توجه به رسانندگی سیال و میزان نفوذ امواج الکترومغناطیسی با توجه به سرعت آن در بسیاری از موارد برای آب و مواد رسانا کاربرد دارند. در انوا مختلف جریان سنج در تولید این فلومتر خواص سیال و کاربرد آن را در جنس بدنه و الکترودهای آن در نظر گرفته می شود.

ورتکس Vortex Shedding

از فلومترهای ورتکس برای اندازه گیری بیشتر سیالات ، حتی مایعات با ویسکوزیته بالا شبیه روغن و قیر داغ و سیالات با دمای بالا میتوان استفاده کرد. مکانیزم این مدل فلومتر بر اساس سنسوری که قابلیت اندازه گیری لرزشهای اینجاد شده در اثر جریانات گردابی سیال پس از برخورد با مانعی در مسیر حرکت خود را دارد می باشد.

فلومتر مخصوص کانالهای باز Weir and Flume Open channel

برای اندازه گیری حجم بالای فلوی عبوری در کانال های روباز و رودخانه های با ایجاد مجراهایی با شکل مشخص و اندازه گیری سطح مایع می توان میزان دبی آب را اندازه گیری نمود.

کوریالیس Coriolis

فلومترهای کوریالیس از دقیقترین و گرانترین نمونه های این ابزار میباشند که قادر به اندازه گیری بیشتر سیالات دارا با دقت بالا دارا می باشد. بیشتر از این فلومتر در ایستگاه های گاز و صنایع نفتی که دقت اندازه گیری در پروسه دقیق نیاز میباشد و همچنین برای مواردی نظیر خرید و فروش مواد نفتی و استفاده می گردد.

مس فلومتر گرمائی Thermal Mass

فلومترهای ترمال مس یا بیشتر با توجه به اینکه در سیالات گازی فشار خط در اندازه گیری میزان جریان اثر مستقیم دارد میتواند با مکانیزمی که مستقل از فشار و فقط با میزان اندازه گیری دمای یک المان دمایی به کمک یه سنسور دما دارد مستقل از فشار با دقت مطلوب فلوی مورد نظر را اندازه گیری نماید.

پیتوت Pitot Tube

برای اندازه گیری فلو کانالهای هوایی و بیشتر در صنایع HVAC یا گرمایش و سرمایشی از مدلهای پیتوت تیوب که تشکل شده از یک لوله ته باز که با یک فشار سنج میزان فشار داخل آن مرتبط با فلوی عبوری از سر باز طرف دیگر میباشد استفاده می گردد.