كنترل‌ درجه‌ حرارت‌ به‌ منظور ارزیابی‌ درجه‌ حرارت‌ بدن‌، پوست‌ بدون‌ پوشش‌ را لمس‌ كرده‌، برای‌ به‌دست‌ آوردن‌ درجه‌ حرارت‌ صحیح‌، از یك‌ دماسنج‌ استفاده‌ كنید. درجه‌ حرارت‌ طبیعی‌ بدن‌ 37 درجه‌ سانتیگراد است‌.

اختراع ترمومتر

ابداع اين وسيله به منجم و فيزيکدان نامدار ايتاليايی ، گاليله *(1642-1564) نسبت داده می*شود. در وسيله ابتدايی که گاليله در سال 1592 طراحی نمود ، تغييرات درجه حرارت در داخل لوله شيشه*ای معکوس ، موجب انبساط و يا انقباض هوای درون آن گرديده و اين امر باعث حرکت يک مايع در طول لوله می*گشت. فيزيکدان آلمانی ، دانيل گابريل فارنهايت (1736-1686) ، ترمومتر دقيق جيوه*ای را با معيار استاندارد جديدی اختراع نمود که اکنون به نام خود وی ثبت گرديده است. اولين تقسيم*بندی سانتيگراد (متشکل از 100 درجه) در سال 1742 به وسيله ستاره*شناس سوئدی ، آندرس سلسيوس (1744-1701) طراحی گرديد. اين معيار تا سال 1948 که به افتخار خود وی به سلسيوس تغيير نام يافت تا آن زمان سانتی*گراد خوانده می*شد.

انواع ترمومتر

• ترمومتر جیوه ای

قبل‌ از استفاده‌ از این‌ دماسنج‌، باید مطمئن‌ شوید كه‌ سطح‌ جیوه‌ پایین‌تر از 37 درجه‌ سانتیگراد است‌. قبل‌ از خواباندن‌ درجه‌، دماسنج‌ را به‌ مدت‌ 3-2 دقیقه‌ در محل‌ (زیر زبان‌ یا زیر بغل‌) قرار دهید. اساس کار این نوع دماسنج ها، استفاده از تغییر حجم جیوه در اثر تغییر دما است. ترمومتر جیوه ای عمدتا در پزشکی و برای اندازه گیری تب مورد استفاده قرار می گیرند. در این دماسنج ها با تغییر دما، حجم جیوه تغییر کرده (منبسط یا منقبض می شود) و در اثر آن جیوه در ستون درجه بندی شده جابجا شده و روی درجه دمای مورد نظر قرار می گیرد.

• ترمومتر الکلی

اساس کار این دماسنج ها هم مانند جیوه است اما با این تفاوت که به جای جیوه از الکل استفاده می کند. دماسنج های الکلی ترمومتر الکلی بیشتر در آزمایشگاه ها مورد استفاده قرار می گیرند. معمولا این دماسنج ها برای بازه دمایی 0-100 درجه سانتی گراد مورد استفاده قرار می گیرند. دماسنج های الکلی خطر کمتری از نظر سمیت نسبت به دماسنج های جیوه ای دارند و همین هم آن ها را به گزینه مناسبی برای اینکار تبدیل کرده است.

• ترمومتر دیجیتال

این‌ دماسنج‌ را می‌توان‌ به‌صورت‌ زیرزبانی‌ یا زیربغلی‌ برای‌ اندازه‌گیری‌ دما به‌ كار برد. این‌ دماسنج‌ را تا زمان‌ ایجاد صدای‌ بوق‌ (تقریباً 30 ثانیه‌) در محل‌ قرار دهید و سپس‌ دما را از روی‌ صفحه‌ نمایش‌ بخوانید. ترمومتر دیجیتال کاربردهای زیادی دارند و تقریبا در تمامی صنایع مورد استفاده قرار می گیرند. اساس کار آنها از طریق نیمه رسانا هاست. سنسور آنها نوعی نیمه رسانا است که درصورت تغییر دمای آن، مقاومتش تغییر کرده و درنتیجه این تغییر مقاومت، جریان عبوری از آن نیز تغییر میکند که با کمک آن، می توان دمای محیط را اندازه گیری کرد. این ترمومترها در جاهای زیادی دیده می شوند. در یخچال ها، اتو خانه، کولرهای جدید و…

• ترموکوپل ها

اساس کار این نوع ترمومترها به این شکل است که در نوک آنها، دو فلز مختلف به یکدیگر متصل شده اند. در نتیجه حرارت، در این محل اتصال اختلاف پتانسیل ایجاد می شود. بر اساس میزان اختلاف پتانسیل ایجادی از آنها میتوان دمایی که در آن قرار دارند را استفاده کرد. این این ترموکوپل ها معمولا در صنعت بدین شکل استفاده می شود که آن ها را با یک سیم فلزی بلند وارد کوره کرده و دمای درون کوره را اندازه گیری می کنند.

• ترمومتر لیزری(ترمومتر مادون قرمز – ترمومتر IR)

دماسنج هایی که در بالا معرفی شدند، همگی دماسنج های تماسی بودند. بدین معنا که برای اندازه گیری دما، نمی توان از راه دور اقدام کرد و باید دماسنج را وارد محیط کرده و یا به محیط نزدیک کرد. نوع دیگری از دماسنج ها هستند که با عنوان دماسنج های لیزری ترمومتر لیزری شناخته می شوند. اساس کار این دماسنج ها به این شکل است که موجی از پرتو مادون قرمز(IR) را ارسال کرده که با جسم برخورد می کند. در اثر این برخورد، با توجه به دمای جسم، انرژی پرتوهای بازگشتی تغییر می کند که با اندازه گیری این تغییر می توانند دمای جسم را بدست آورند. این نوع دماسنج ها بدلیل آنکه می توانند از راه دور مورد استفاده قرار بگیرند، کاربردهای زیادر در مواردی که امکان نزدیک شدن به منبع حرارت وجود ندارد، پیدا کرده اند.

ترمومترهای لیزری بدلیل همین ویژگی که می توانند از فاصله چندمتری مورد استفاده قرار بگیرند، بسیار مورد اقبال وارد شده اند. حتی در خیلی مواردی که محدودیتی برای نزدیک شدن به جسم وجود ندارد هم از این ترمومترها استفاتده می شود.

یکی از حوزه های که بسیار از ترمومتر ها استفاده می کند، حوزه پزشکی است. در این حوزه، دمای کاری سلول های بدن انسان بسیار در عملکرد آن موثر است با تغییر خیلی کمی در دمای سلول ها می تواند منجر به تغییرات خیلی شدید در عملکرد بدن بشود.