تله بخاردر صنعت به اسم های دیگرمثل استیم ترپ یا استم تراپ هم شناخته می شود، شیرآلات هایی هستند که در نقطه اتصال خطوط بخار قرار می گیرند. و وظیفه .آن جلوگیری از هدر رفت انرژی گرمایی و فرار آن از تجهیزات می باشد و نگه داری بخار در تجهیزات گرمایشی و عبور هوا و کندانس از سیستم می باشد.

تله بخار(Steam trap) از مهم ترین اجزا سیستم های بخارهستند. تله هایبخار حد فاصل بین بخار و کندانس بوده و با حفظ بخار در قسمت توزیع انرژی را حفظ نموده و در زمان مناسب کندانس و گازهای نامحلول را تخلیه می کنند. باید توجه داشت که همیشه انتخاب وعملکرد نادرست یک تله بخار به سرعت مشکل ساز نمی شود به طورمثال در طول خط انتقال بخاراگر تله بخاری بسته شده باشد کندانس موجود در خط به تله بخار بعدی انتقال یافته و در آن تخلیه می شود. ولی اگر تله دوم هم خراب باشد و بسته شود بسیاری ازمشکلات در شیرهای کنترل و تجهیزات بخار، نشتی بخار در سیستم و نیز کاهش راندمان با توجه کافی به تله های بخار قابل رفع است. تله های بخار مانند هر قطعه مکانیکی دیگری دچار فرسودگی می شوند در صورت خرابی تله بخار به حالت باز مقدار قابل توجهی از بخار وارد سیستم کندانس شده و مشکلات متعاقب را به همراه دارد.

انواع تله بخار

 تله بخار مکانیکی: این تله بخار بر اساس اختلاف چگالی اب و بخار عمل می کند. تله بخار فلوتری و سطلی از این دسته اند. این مدل از تله بخار ها دارای شناور هایی هستند که در رابطه با سطح میعانات افزایش و کاهش می یابد و این حالت معمولا دارای یک اتصال مکانیکی می باشد که شیر را باز و بسته می کند. تله های مکانیکی در رابطه با سطح میعانات موجود در بدنه تله بخار عمل می کند. تله بخار مکانیکی معمولا طول عمری بین 3 تا 4 سال می باشد. سطل معکوس و تله های شناور نمونه هایی از تله های مکانیکی هستند. تله های شناور به “تله شناور توپ آزاد” و “تله شناور توپ اهرمی” طبقه بندی می شود.

تله بخار حرارتی: این مدل از تله ها دارای شیری می باشد که توسط انقباض/انبساط باز و بسته می شود. این امر متاث از  اختلاف دمای تله های مکانیکی می باشند که در طراحی آن ها نیاز است میعانات زمانی نگه داشته می شوند تا به اندازه کافی خنک شوند تا به شیر اجازه باز شدن بدهد. در بعضی شرایط استثنایی، این حالت مطلوب نیست. اگر میعانات به محض به وجود آمدن نیاز به حذف شدن داشته باشند. با توجه به بهترین روش ها  جهت ذخیره انرژی و کاهش انتشار صدور CO2، در بسیاری از عملیات ها (مانند خطوط ردیابی) به طور جهانی  پذیرفته شده است که میعانات قبل از دمای 40 درجه سانتی گراد تا 104 درجه فارنهایت کم تر از دمای اشباع باید حذف شود. بهترین عمل تنها با استفاده از تله هایی با عملکرد دمایی ممکن است. تله های کنترل دمایی (TB)، تله های ترموستاتیک، تله های بی ترموستاتیک نمونه هایی از تله هایی با عملکرد دمایی می باشند.

 تله ترمودینامیکی (TD) : که بر اساس سرعت بالای بخار و چگالی بیشتر اب به بخار عمل می کند. تله بخار دیسکی از این دسته است. تله های ترمودینامیکی بر روی تفاوت پاسخ دینامیکی به تغییر ولتاژ در جریان سیالات تراکم پذیر و تراکم ناپذیر کار می کند. زمانی که بخار وارد می شود، فشار استاتیک بالای دیسک، به دیسک برخلاف سیت به فشار بالای شیر می راند. فشار استاتیک در یک منطقه ی بزرگ ورودی غلبه می کند. همانطور که بخاز شروع به میعان شدن می کند، فشار خلاف دیسک و سیکل های تله کاهش می یابد. این امر اساسا یک تله TD را چرخه زمانی می سازد و حتی اکر فقط بخار وجود داشته باشد یاز خواهد شد. اگر گاز غیر متراکم در بالای دیسک جمع شده باشد، می تواند موجب بسته شدن تله شود.

•  ترموستاتیکی: که بر اساس اختلاف دمای بخار و کندانس عمل می کند. تله بخار ویفری و بی متالیک از این دسته اند.
• تله نازل ونتوری: عملکرد آن ها بر اساس جریان دو فاز جهت حذف میعان از سیستم های بخار می شود. بخار و میعان از چندین مرحله عبور می کنند. جایی که سیال متراکم تر (میعان) به طور مداوم نازل ونتوری را تخلیه می کند و از فرار بخار جلوگیری می کند. طراحی این تله بسیار آسان است و شامل هیچ جز مکانیکی که آسیب ببیند، نیست. سایز دقیق آن نسبت به تله های مکانیکی حیاتی تر است. ار آن جایی که یک سیستم با عملکرد بخار به طور مرتب میعان تولید می کند ، نازل ونتور به طور مداوم بارگذاری می شود. هرگونه آلاینده ای همراه با میعان بیرون برده می شود.

 انتخاب تله‌بخار

برای انتخاب تله‌بخار مناسب برای تجهیزات مصرف‌کننده بخار باید نوع تله‌بخار مناسب برای آن تجهیز را برگزید. بعد از انتخاب نوع تله بخار براساس میزان کندانس تجهیز مصرف‌کننده بخار وضریب اطمینان مناسب و حداکثر فشار مجاز تله‌بخار و اختلاف فشار طرفین تله‌بخار سایز مناسب تله را برگزید.]

تعمیر و نگهداری تله‌های بخار

تله‌های بخار همچنین منجر به خروج هوا و گازهای محلول که به عنوان عایق و عامل نارسایی در سیستم محسوب می‌گردد، می‌شود. در واقع وظیفه تله بخار، زدایش کندانسه، هوا و دی‌اکسید کربن از سیستم لوله‌کشی به محض تجمع این گازها و با حداقل رسانیدن اتلاف بخار است. زمانی که بخار، گرمای نهان ارزشمند خود را آزاد می‌کند و چگالیده می‌شود، این کندانسه داغ باید بلافاصله از سیستم جدا شود تا از بروز پدیده ضربه قوچ جلوگیری گردد. وجود هوا در سیستم بخار، بخشی از حجم سیستم را که قاعدتاً باید توسط بخار اشغال شود به خود اختصاص می‌دهد.

• تله های بخار ترموستاتیک (thermostatic steam trap) :

  تله بخار انبساط مایع (liquid Expansion) : این نوع تله از ساده ترین انواع تله های ترموستاتیک است. قسمت پر از روغنی پس از گرم شدن و انبساط، شیر خروجی تله را می بندد با تنظیم تله می توان دمای خروجی را بین 60 درجه تا 100درجه سانتی گراد تغییر داد که این وسیله را جهت تخلیه کندانس و هوای سرد زیاد در هنگام راه اندازی ایده آل می سازد.

  

   

  تله بخار فشار متوازن (Balanced pressure) : این تله بخار بهبود یافته نوع انبساط مایع بوده. دمای کاری آن با توجه به فشار بخار متغیر است. در داخل تله بخار کپسول پر از مایع مخصوصی در دمای جوش کمتر از آب تعبیه شده است. با ورود کندانس سرد کپسول آزاد و جمع بوده و شیر خروجی از نشیمنگاه دور است و در نتیجه کندانس یا هوای سرد تخلیه می شود.

  

   

  تله بخار دو فلزی (Bimetallic) : همانطور که از اسم این تله نیز مشخص است، این نوع تله بخار با استفاده از دو فلز متفاوت که به یکدیگر متصل شده اند عمل می کند. المان فوق در صورت گرم شدن، تغییر شکل داده و انحنا پیدا می کند.

• 

  تله های بخار مکانیکی (Mechanical steam trap) : تله بخار فلوتری (ball float trap) : تله های بخار فلوتری براساس تشخیص اختلاف چگالی بین بخار و کندانس عمل می کنند. کندانس ورودی به تله باعث بلند شدن فلوتر، دور شدن شیر اصلی از قسمت سیت و خروج کندانس می شود. مسیر خروجی همواره پر از آب بوده و بنابراین امکان خروج هوا یا بخار از این قسمت وجود ندارد در صورت ورود بخار فلوتر بخار فلوتر به پایین افتاده و خروجی را خواهد بست.

  

  تله بخار سطلی (Inverted bucket) : تله بخار سطلی با استفاده از سطل فلزی وارونه که در قسمت فوقانی خود دارای اهرم و شیر است، عمل می کند. سوراخ کوچک بالای سطل، نقش مهمی در عملکرد این تله دارد، سطل در اثر وزن خود به پایین افتاده و شیر خروجی را باز می کند تا اجازه تخلیه کندانس داده شود، ورود بخار به زیر سطل باعث شناور شدن آن گشته و خروجی تله را می بندد، تله آنقدر بسته می ماند تا بخار محبوس در داخل سطل کندانس شده و یا از طریق سوراخ کوچک بالای سطل بطور حباب بداخل محفظه فوقانی تله تخلیه شود سپس مجددا پایین افتاده و شیر خروجی را باز می کند.

  

  تله بخار ترمودینامیک (Thermodynamic steam trap) : این نوع تله بسیارمستحکم بوده و عملکرد ساده ای دارد. اثر دینامیکی بخار فلاش در حال عبور از تله، پارامتر اصلی کارکرد این نوع تله است تنها قطعه متحرک ، دیسک موجود در بالای سطح صاف و در قسمت فوقانی تله بخار است. در شروع راه اندازی فشار ورودی، دیسک را به سمت بالا فشار داده و کندانس سرد به همراه هوا از حلقه داخلی وارد تله و سپس از طریق منفذ خروجی تخلیه می شود. میزان باز و بسته شدن تله  به دمای بخار و شرایط محیط بستگی دارد اکثر تله های ترمودینامیک بین 20 تا 40 ثانیه بسته مانده و سپس باز می شوند. در صورت کارکرد زیادتر که ممکن است به علت سرد بودن مرطوب بودن و یا شدت باد در هوای محیط باشد، امکان استفاده از کلاهک عایق کاری مخصوص در قسمت فوقانی بمنظور کاهش نرخ باز و بسته شدن وجود دارد.

•