یک پروب فراصوت ابزاری است که با دریافت صوت و انتقال انعکاس آن می‌تواند بازتابی از بافت‌ها و اندام‌ها را ایجاد نماید.

یک پروب فراصوت ابزاری است که با دریافت صوت و انتقال انعکاس آن می‌تواند بازتابی از بافت‌ها و اندام‌ها را ایجاد نماید. این وسیله که عموما الکترونیک و یا در برخی موارد مکانیکی است، در حقیت یک نوعی از انرژی را به نوع دیگر تبدیل می‌کند. مبدل یا پروب یک بخش اساسی از دستگاه سونوگرافی است. پروب امواج فراصوت را به داخل بدن منتشر می‌کند و انعکاس امواج تولید شده را دریافت و با انتقال به کامپیوتر در نهایت منجر به ایجاد تصویر می‌شود.

دسته بندی پروب های سونوگرافی

دسته بندی های‌مختلفی برای انواع پروب های سونوگرافی که بر پایه امواج فراصوت کار می‌کنند، وجود دارد.

پروب قلبی: پروب قلبی در تست اکوکاردیوگرافی به کار می‌رود. در برخی موارد به دلیل پایین بودن فرکانس می‌توان از این پروبها برای مطالعات شکمی نیز استفاده کرد.

پروب عروقی: پروب عروقی به طور رایج برای تصویربرداری از شریان‌های کاروتید و رگ‌ها از جمله در پاها به کار می‌رود. از این پروب همچنین برای تصویربرداری تیروئید، تزریق‌های تحت هدایت و در برخی موارد، زمانی که فرکانس به اندازه کافی بالا است، برای معاینات پستان استفاده می‌شود. نکته مهم اینجاست که انجام آزمون با این پروب در معاینات پستان نباید جایگزین ماموگرافی شود بلکه این دو در کنار هم باید مورد استفاده قرار گیرند.

پروب های شکمی: پروب های شکمی برای تصویربرداری از اندام‌هایی مانند کلیه، کبد، طحال و معده مورد استفاده قرار می‌گیرند. به طور کلی معاینات مطالعات زنان/زایمان با مبدل‌های شکمی صورت می‌گیرد.

پروب های واژینال: پروب های ترانس واژینال برای انجام مطالعات زنان در مراحل مختلف بارداری از طریق ورود به واژن بانوان مورد استفاده قرار می‎گیرند.

پروب های اندورکتال: پروب های اندورکتال هستند به طور معمول برای چکاپ سرطان رکتوم (مقعد) استفاده می‌شوند و ارولوژیست‌ها معمولا از این نوع پروب استفاده می‎کنند.

در آخر مبدل اکوکاردیوگرافی TEE است که از مسیر مری عبور داده می‌شود و برای ارزیابی  مطالعات قلبی با استفاده از مبدل اکو به کار می‌رود. مبدل اکو امواج صوتی را برای TEE ایجاد می‌نماید. این پروب به یک لوله بسیار باریک متصل شده و از طریق دهان  از راه گلو پایینم می‌رود و وارد مری می‌شود. به دلیل اینکه مری به اتاقک‌های فوقانی قلب بسیار نزدیک است، تصاویر واضحی از ساختارهای قلبی و دریچه‌های آن ایجاد می‌نماید.

انواع پروب های سونوگرافی و کاربردها آنها

پروب های سونوگرافی در شکل ها و سایزهای مختلفی وجود دارند زیرا عملکرد هر یک متفاوت و مختص همان پروب می باشد. پروب ها می توانند بر روی سطح بدن قرار بگیرند یا وارد بدن بیماران شوند. همچنین پروب ها بر اساس سه ویژگی آرایش کریستال های پیزوالکتریک، پرینتر و فرکانس نیز دسته بندی می شوند.

پرکاربردترین پروب های سونوگرافی :

linear پروب خطی یا لینیر

در این سری از پروب‎ها، قرار گیری کریستال پیزوالکتریک به صورت خطی می باشد.شکل میدان این پروب مستطیلی است. پروب خطی تصاویری با کیفیت و رزولوشن بالا از اندام‌های نزدیک به سطح بدن (پوست) ایجاد می‌نماید. این امر پروب را برای تصویربرداری از عروق و برخی پروسه‌های پیچیده مانند تعیین خط مرکزی مناسب می‎گرداند. پرینتر کوچک آن، فرکانس و کاربرد پروب های لینیر به این بستگی دارند که تصویربرداری دوبعدی یا سه‎بعدی باشد. پروب خطی برای تصویربرداری دو بعدی دارای پرینتر(footprint) گسترده با فرکانس مرکزی 2.5-12 مگا هرتز دارد. از این پروب می توان برای تصویربرداری‌های مختلفی از جمله آزمون های وسکولار(عروقی)، عروق زایی رگ های خونی، پستان، تیروئید و تاندون ‏ها، لاپاراسکوپی، حین اعمال جراحی، اندازه گیری ضخامت چربی بدن و عضلات برای مراقبت های روزانه و چک کردن سندروم لوکوموتیو (locomotive syndrome) و... استفاده کرد. پروب خطی برای تصویربرداری سه بعدی پرینتر گسترده‎ای دارد و فرکانس مرکزی آن 7.5-11 مگا هرتز می‎باشد. این پروب برای تصویربرداری از پستان، تیروئید و شریان های کاروتید مناسب است.

convex پروب منحنی شکل یا کانوکس

در این سری از پروب‎ها آرایش کریستال های پیزوالکتریک به صورت منحنی می‎باشد. همچنین شکل میدان نیز در پروب های کانوکس به صورت منحنی و گوه‎ای می‎باشد. این مدل پروب‎ها برای تصویربرداری‏‎های عمقی مناسب هستند هرچند که با افزایش عمق تصویربرداری، رزولوشن تصاویر کاهش می‎یابد. همانند پروب های لینیر، در پروب های کانوکس نیز، پرینتر کوچک آن، فرکانس و نوع کاربرد پروب به این بستگی دارد که تصویربرداری دوبعدی یا سه‎بعدی باشد. پروب کانوکس برای تصویربرداری دوبعدی پرینتر گسترده و فرکانس مرکزی 2.5-7.5 مگاهرتز دارد. از این پروب برای تصویربرداری‎های مقاطع عرضی، شکمی و تشخیص اندام‌ها استفاده می‌شود. پروب کانوکس برای تصویربرداری سه بعدی  میدان دید گسترده‎ای دارد و فرکانس مرکزی آن 3.5-6.5 مگاهرتز می‎باشد. می‎توان از این پروب برای مطالعات شکمی استفاده کرد. علاوه بر پروب کانوکس، پروب کوچکتری به نام میکروکانوکس نیز وجود دارد که برای نوزادان و اطفال کاربرد دارد.

phased array پروب آرایه فازی

این پروب‎ها پرینتر کوچکی دارند و فرکانس آنها پایین و د رمحدوده 2-7.5 مگاهرتز می‎باشد. میدان دید در این پروب‏ ها باریک است اما این موضوع به فرکانس بسیار وابسته است.علاوه بر این، شکل میدان سه گوش (مثلثی) می باشد و رزولوشن تصاویر آنها در نزدیکی میدان ضعیف است. از پروب‏های phased array معمولا در آزمون های قلبی، شکمی و مغزی استفاده می‎شود.

سایر انواع پروب های سونوگرافی

پروب های مدادی Pencil که به آنها پروب های داپلر CW نیز گفته می‎‌شود به منظور اندازه‎ گیری جریان خون و سرعت صدا در خون مورد استفاده قرار می‏ گیرند. این پروب ها پرینتر کوچکی دارند که دارای فرکانس پایین 2-8 مگاهرتز می‏ باشد. نوع دیگر پروب ها، پروب ‏های مختص غدد درون ریز (endocavity) هستند که شانس تصویربرداری داخلی (اینترنال) را فراهم می‎کنند. این پروب‎ها متناسب با شرایط قرارگیری در حفره‎های بدن طراحی شده‌اند. پروب‎های غدد درو‎ن ریز شامل اندوواژینال، اندورکتال و پروب‎های تصویربرداری حفرات هستند. به طور کلی پرینتر این پروبها کوچک است و دارای فرکانس‎های متفاوتی در رنج 3.5-11.5 مگاهرتز می‎باشد. به علاوه، پروب‎های داخل مری (transesophageal) TEE نیز وجود دارند که همانند پروب های  غدد درون‎ریز، دارای پرینتر کوچک هستند و برای آزمون‎های داخل بدن(اینترنال) مورد استفاده قرار می‎گیرند. این پروب از طریق مری وارد بدن بیمار می شود و معمولا در کاردیولوژی (بررسی قلب) به منظور دستیابی به تصاویر بهتر قلبی مورد استفاده قرار می‏ گیرد. فرکانس این پروب ها در محدوده میانی، بین 3-10 مگاهرتز می ‏باشد.علاوه براین ها تعدادی پروب نیز برای کاربردهای جراحی مانند لاپاراسکوپی طراحی شده‎اند.